Een gouden eeuw of een decennium chaos?

In januari waren we getuigen van de eedaflegging van Donald Trump als 47e president van de VS. Dezelfde man was al eens de 45e geweest.
Bij die eedaflegging beloofde Donald aan de Amerikanen een gouden eeuw tijdens zijn presidentschap. Ik dacht tot hiertoe dat de ambtstermijn van de president van de VS beperkt was tot tweemaal vier jaar, maar misschien dat Donald in zijn goddelijke wijsheid zijn tweede termijn zal verlengen met 96 jaar.
Geen moment heb ik eraan getwijfeld dat de volgende jaren, zij het nu vier of honderd, een gouden tijdperk zullen zijn voor miljardairs, zeker de Amerikaanse, maar of dat ook zo zal zijn voor de modale aardbewoner, daar ben ik iets minder van overtuigd. Uiteraard moet ik toegeven dat ik niet gezegend ben met de verblindende schoonheid van de heer Trump en zeker niet met zijn onmetelijke intelligentie waarbij hij terecht twijfelt of er buiten hemzelf nog wel iemand op deze aardbol rondloopt die je verstandig zou kunnen noemen. Elon Musk misschien nog net. 

Als ik zie en lees wat er in ons landje en de rest van Europa gebeurt, dan vermoed ik dat we hier eerder een moeilijke periode tegemoet gaan dan een heruitgave van de 17e eeuw in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, toen deze een politieke en militaire (zee)macht werden met een ongekende bloeitijd voor de handel, wetenschap en kunsten.
Wij staan voor enorme uitdagingen, die we kunnen slaafs ondergaan of gebruiken als opportuniteiten om vooruitgang te boeken op allerlei domeinen die uiteindelijk tot een sterkere samenleving leiden en beter verankerde welvaart. 

Lessen uit het verleden

Aan de toekomst bouw je met kennis van het verleden en een innovatieve blik op het heden.  Sommige dingen veranderen niet, zoals de visie op belastingen van Jean-Baptiste Colbert, de fiscale raadgever van Lodewijk XIV: “Armen kun je niet belasten want zij hebben niets, rijken kun je niet belasten want zij verplaatsen hun rijkdom. De middenklasse moet je belasten en hoe meer je ze belast hoe harder zij werken om die belasting te compenseren”. Dit doen we vandaag nog steeds en zeker de socialisten, want voor hen zijn ‘de sterkste schouders’ die van de betere middenklasse.
We zouden vandaag nochtans effectief een progressieve belasting kunnen heffen in functie van het draagvermogen van al wie niet arm is. Ik kom daar verder op terug.

In de 19e eeuw is de rijkdom verlegd van de blauwbloedige adel naar de industriebaronnen met nog steeds uitbuiting van de arbeiders, onder het goedkeurend toezicht van de hogere clerus. Het socialisme heeft toen dat tij gelukkig doen keren. In de 20e eeuw hebben we die penibele situatie van de arbeiders stap voor stap verbeterd via de uitbouw van een sociale zekerheid en een arbeidswetgeving met een sociale- en een veiligheidsdimensie. Maar ook hier hebben wij verkeerde keuzes gemaakt die ons op de langere termijn parten spelen en ik kom hier ook verder op terug.
Vandaag is defensie op korte tijd een uitdaging geworden en een voorbeeld van hoe we keer op keer lessen uit het verleden vergeten.
De Eerste Wereldoorlog is een enorme slachtpartij geworden omdat de militaire strategie nog steeds dacht zoals in de tijd van Napoleon en er aan voorbijging dat de moderne wapens de traditionele inzet van manschappen tot moordpartijen maakte.
In het interbellum hebben de geallieerden onder druk van pacifisten verzuimd om hun legers te moderniseren en paraat te houden waardoor zij in 1940 geen partij waren voor de Duitsers die beschikten over moderne tanks, een tactische luchtmacht, een vloot onderzeeërs en een uitstekend gedrild leger. 

Na Wereldoorlog II kwam de Koude Oorlog met de communistische USSR. West Europa, de VS en Canada verenigden zich in de NAVO en er kwam in dat verband een stevige defensie met traditionele wapens tot stand binnen Europa en een nucleaire afschrikking vooral tussen de VS en de USSR. Ook toen protesteerden de pacifisten tegen de aanwezigheid van kernwapens op ons grondgebied, maar ze haalden hun slag niet thuis.
Er volgden verschillende oorlogen waar de ene grote mogendheid het opnam tegen een regime dat gesteund werd met wapens en advies door de andere mogendheid, zoals Vietnam en Afghanistan, maar er was nooit een rechtstreekse confrontatie tussen VS- of NAVO troepen,  en eenheden van de USSR. 

Bij de val van de Berlijnse muur in 1989 en het daaropvolgend verdwijnen van de USSR dacht iedereen in Europa dat nu de tijd van de vrede was gekomen en werd defensie afgebouwd. In België gebeurde dat onder druk van politiek links vrij brutaal waardoor wij vandaag een leger hebben dat niet meer beschikt over voldoende munitie en waarvan veel materiaal onklaar is wegens een dramatisch gebrek aan onderhoud en wisselstukken. 

We hebben in Europa en zeker in België dus geen lessen geleerd uit het verleden en staan vandaag voor de enorme uitdaging om via zware investeringen ons militair potentieel opnieuw paraat te krijgen, iets wat noodzakelijk is en liefst op korte termijn. 

Een nieuwe warme koude oorlog

Rusland heeft na de instorting van de USSR een korte periode van ontspanning gekend, maar zodra Vladimir Poetin de macht heeft gegrepen en een dictatoriaal regime met imperialistische visie heeft geïnstalleerd, is dat volkomen gewijzigd. Korte maar zeer gewelddadige oorlogen binnen de vroegere sovjetrepublieken werden gevolgd door ondersteunende acties in het Midden Oosten zoals Syrië en in een aantal Afrikaanse landen waar er strijd werd gevoerd om de Europese invloedsfeer te vervangen door een Russische. Ook China voert die strijd in Afrika voor de controle op belangrijke grondstoffen die voortdurend zeldzamer en dus kostbaarder worden en noodzakelijk zijn voor onze moderne technologie waaronder niet in het minst batterijen. 

In 2014 heeft Rusland een eerste test uitgevoerd door de ganse Krim in te palmen en te onthechten van Oekraïne, een actie die wel de nodige protesten heeft opgeleverd en enkele sancties, maar ook niet meer dan dat.
Toen Rusland begin 2022 een enorme troepenmacht concentreerde aan de buitengrenzen van Oekraïne was er opnieuw slechts een zwakke reactie, waardoor Poetin zonder schroom een volwaardige oorlog ontketende tegen deze vroegere sovjetrepubliek. De Oekraïense weerstand was onverwacht groot en het Russische leger was niet in staat de snelle overwinning te behalen die men in gedachte had. 

Vandaag, drie jaar later gaan de gevechten door, waarbij de NAVO landen Oekraïne steunen met wapens, munitie en intelligence maar geen van beide partijen zijn in staat om de andere te dwingen tot een overgave hetzij terugtrekking.
Ook hier stelt Donald Trump zijn ongeëvenaarde wijsheid ter beschikking, vanop zijn troon in het Witte Huis, om die oorlog op enkele dagen, hooguit twee weken te beëindigen. Dat die oorlog zou stoppen is uiteraard een erg goede zaak en als men vrede wil zal dat nooit lukken door Poetin met lege handen naar huis te sturen. Er zal met andere woorden een aanvaardbaar compromis moeten worden gevonden. 

Het gevaar is echter dat Poetin zich gesterkt voelt door wat hij hoe dan ook zal claimen als een overwinning om vervolgens zijn militaire aandacht te richten op andere gebieden. Dan kan de NAVO enkel nog geloofwaardig zijn als men bereid is daar militair tussen te komen, trouwens een actie waartoe men verplicht zou zijn volgens artikel 5, moest het gaan om de aantasting van een NAVO lidstaat. Als dat gebeurt hebben we geen warme koude oorlog maar een regelrechte oorlog tussen Rusland en de NAVO en kunnen we enkel hopen dat alles zich beperkt tot traditionele wapens, alhoewel ook deze moderne versies op lange afstand behoorlijke schade kunnen aanrichten, materieel en menselijk. 

“Si vis pacem, para bellum”. We hebben geen keuze, er moet geld naar defensie, en dat geld moet ergens anders bespaard worden. 

De politiek rechts - linkse clash

In een vorige bijdrage had ik het reeds over die rechts-linkse clash en die hebben we sterk beleefd tijdens de federale onderhandelingen en ik ben bang dat we die de volgende jaren sterk gaan blijven voelen.
De verkiezingsuitslag van 9 juni was duidelijk maar maakte het ook noodzakelijk om een Vlaamse en een federale regering te maken met de Vlaamse socialisten en dat is een hele uitdaging. 

De budgettaire situatie in het land maakt het noodzakelijk om rechtse recepten toe te passen. Belastingen verhogen kan niet meer, en de kosten van de sociale zekerheid worden onbetaalbaar, waardoor er op dat vlak moet hervormd en bespaard worden. Socialisten zijn meesters in het gooien met geld, maar hervormen, besparen en geen nieuwe belastingen heffen zijn voor hen bijzonder moeilijke doelstellingen.
Het federale regeerakkoord bevat hervormingen waarvan ik verbaasd ben dat de socialisten daarin meestappen, maar anderzijds staan er ook toegevingen in, die noodzakelijk waren om tot een compromis te komen, maar die op zich hoogst bedenkelijk zijn. 

De meerwaardebelasting is daar een perfect voorbeeld van. Het is een symbool dat links absoluut wou binnenhalen, maar waarvan momenteel niemand begrijpt hoe men dat in de parktijk gaat uitvoeren. Bovendien is het haast zeker een bijkomende belasting die de betere middenklasse zal treffen die werkt, spaart en belegt, en niet zozeer de echte sterkste schouders.
Hier had men nochtans kunnen akkoorden maken om onze fiscale doolhof met zijn aangebouwde koterij te vereenvoudigen. 

Doorheen de jaren heeft men allerhande middeltjes bedacht om de lasten op arbeid indirect te verlagen, waaronder maaltijd- en andere cheques en de voorbije twintig jaar zeker de salariswagen. Daarnaast heeft men voortdurend achterpoortjes dicht getimmerd met handige fiscale regeltjes.
Moest men nu eens eenvoudig alle vergoedingen, zij het in geld of natura, beschouwen als brutosalaris en dat belasten, was het systeem veel eenvoudiger. Daarbij dient men simultaan de belastingsschalen te herzien, zodat de middenklasse wat minder belast wordt en de zeer hoge inkomens wat meer en men werkelijk kan spreken van de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten.
Ik schrijf dit nu in een eenvoudige korte zin, maar het is evident dat dit idee grondig moet worden uitgewerkt, waarvoor dit artikel niet de juiste drager is.

Deze legislatuur kan stappen zetten naar een grondige verbetering van ons sociaal-economisch model, maar het zal uitdagend blijven, niet alleen om dit uit te voeren samen met socialisten, maar ook binnen een samenleving waar politieke zuilen veel te veel macht hebben en zich totaal onbekwaam tonen om op die gebieden innovatief en creatief te kunnen denken. Veel mensen zijn zich bewust dat hervormingen noodzakelijk zijn, maar er zijn ook velen die vinden dat de veranderingen moeten gebeuren bij de anderen, niet bij henzelf. 

Stap voor stap

In de VS heeft Trump de dag van zijn eedaflegging onder publieke belangstelling een resem verordeningen getekend en reeds vanaf de eerste week met de hakbijl een deel van de bestaande administratie gedecimeerd, of erger. Ook op het internationale toneel gaat de man als een losgeslagen stier te keer.
Het is natuurlijk prachtig als je die dynamiek vergelijkt met het aanmodderen dat wij hier gewend zijn van de EU, waar men wel wetgeving maakt over vastgehechte doppen op plastic flessen, maar de echte problemen zoals wilde migratie niet aanpakt. Echter niet alles is eer en glorie en Trump beslist zaken zonder zich iets aan te trekken van bestaande wetten of zelfs de Amerikaanse grondwet. Ik verwacht dan ook dat binnen enkele maanden de man zal geconfronteerd worden met een resem rechtszaken waardoor hij wel verplicht zal worden om het wat rustiger aan te doen.

Bart De Wever zei het al vaak, geen revolutie maar evolutie, en dat is ook de juiste aanpak. Stap voor stap doordachte aanpassingen en hervormingen doorvoeren zodat mensen zich kunnen aanpassen en zich niet overrompeld voelen. En dan nog zal het in dit land bijzonder moeilijk zijn met een middenveld dat via de zuilen compleet is gepolitiseerd, kijk maar naar alle aangekondigde acties en stakingen.
Op langere termijn zou het een goede zaak zijn als we een politiek neutraal middenveld kunnen creëren en de zuilen laten verdwijnen. Kan dat?

Onze ganse sociale zekerheid is in feite een verzekeringssysteem en dat moet je in handen geven van professionele verzekeringsmaatschappijen, maar je moet er wel een wettelijk kader voor maken zodat verzekeraars weten waar ze zich aan moeten houden, en verzekerden hun rechten worden gevrijwaard. Dat is perfect mogelijk want dat doen we reeds voor de verplichte autoverzekering en brandverzekeringen.
Vandaag zijn velen die (verplicht) aangesloten zijn bij een mutualiteit ook nog bijkomend beschermd via een hospitalisatieverzekering. Beeld je in dat je (verplicht) aansluit bij een maatschappij voor een basis ziekteverzekering waarbij je, indien je wenst, bijkomende opties kunt kiezen. Het ganse pakket wordt transparanter en eenvoudiger en wees gerust dat de maatschappijen wel voldoende toezicht zullen houden op misbruiken, die vandaag dramatische vormen aannemen.
Hetzelfde is mogelijk voor inkomensverlies op de manier zoals reeds vele zelfstandigen vandaag verzekerd zijn. Een (verplicht) basispakket met mogelijke opties inzake duur en hoogte van de uitkeringen. Geen vakbonden meer die werkloosheidsuitkeringen betalen en ook hier mag je ervan uitgaan dat misbruiken zeer snel worden opgespoord en gestopt. 

Voor de overheid zou dit alles een enorme besparing in de uitgaven betekenen. Men dient wel een degelijk wettelijk kader te voorzien en een controlemechanisme dat er voor zorgt dat de verzekeraars die wetten respecteren.
Inzake pensioenen hebben wij ook ooit gekozen voor het slechtste systeem. Nederland koos voor pensioenfondsen en die hebben enorme voordelen. Iedereen ‘spaart’ voor zijn eigen pensioen en ook dat is modulair met een verplichte basis en eventueel zelf te kiezen extra’s. Jammer maar de overstap van ons slecht systeem naar een Nederlands model is bijzonder moeilijk alhoewel ook daar de besparing voor de overheid enorm is. Het is niet verwonderlijk dat de Nederlandse staatsfinanciën gezond zijn en de Belgische catastrofaal.
Wie dus lange termijn denkt, moet het aandurven om nog veel drastischer te hervormen dan Arizona vandaag probeert, maar het zal stap voor stap moeten gebeuren, niet Trumpiaans. De huidige uitdagingen die niet op korte termijn zullen verdwijnen, denk aan een decennium chaos, zijn dan ook een opportuniteit om dat soort stappen te gaan zetten.
Een plan voor de volgende twee generaties met zicht op een gouden eeuw!

Dit is een persoonlijke opinie van de schrijver en is geen officieel N-VA partijstandpunt.